1. Strona główna
  2. Matura i studia

Odwołanie od wyników matury - jak się odwołać i czy warto?

Niebawem pojawią się wyniki matur i zapewne wielu z Was stanie przed pytaniem czy odwołać się od uzyskanego wyniku z egzaminu maturalnego. W niniejszy artykule postaram się podpowiedzieć czy warto się odwoływać oraz jak to zrobić krok po kroku.

Po co się odwoływać?

Po opublikowaniu oficjalnego klucza przez CKE oraz wyników matur każdy może mniej więcej prześledzić swoje odpowiedzi i ich zgodność z kluczem. Zdarza się, że szacowana na podstawie własnego rozeznania liczba punktów odbiega od tej podanej w oficjalnym wyniku matury od CKE. Zwłaszcza w takim wypadku, jak również gdy mamy jakiekolwiek wątpliwości co do uzyskanej liczby punktów, nie jesteśmy pewni czy nasza odpowiedź na pytania będzie uznana przez sprawdzającego, warto zgłosić wniosek o wgląd do swojej pracy maturalnej.

Nic takim wnioskiem nie tracimy, a mamy możliwość zweryfikowania poprawności sprawdzenia swojej pracy. Egzaminatorzy też są ludźmi i mogą się pomylić. Zdarzają się pomyłki przy zliczaniu punktów, a nawet całe niesprawdzone strony przez sklejenie kartek (słyszałem o jednym takim przypadku). Inną kwestią jest weryfikacja kontekstu merytorycznego oceny - tutaj też istnieje możliwość odwołania, jeżeli uważamy, że egzaminator nie przyznał nam dostatecznej liczby punktów za odpowiedź, która wpisuje się w klucz bądź jest merytorycznie poprawna na podstawie wiarygodnej literatury. Dopiero po uzyskaniu wglądu do pracy decydujemy czy się odwołujemy czy nie.

W przypadku matury z matematyki czy fizyki nie powinno być większych problemów z oceną pracy pod klucz, jednak w przypadku takich przedmiotów jak biologia często pojawiają się wątpliwości ze względu na bardziej otwarty charakter odpowiedzi. To właśnie odwołań z biologii, a na drugim miejscu z chemii trafia najwięcej do OKE.

Czy często udaje się uzyskać dodatkowe punkty? Wg Centrum Edukacyjnego Maturita z 400 ich uczniów biorących udział w kursach maturalnych w latach 2017-2018, 20 uczniom udało się wywalczyć dodatkowe punkty (nie wszyscy z nich wnioskowali o wgląd do pracy). Czy to dużo pozostawiam do oceny każdemu z Was, jednak jest to sygnał, że warto sprawdzić swoją pracę w razie wątpliwości. Czasem nawet 1 pkt może zaważyć o dostaniu się na wymarzone studia.
Warto też pamiętać, że wnioskując o ponowną ocenę pracy możecie tylko zyskać punkty - nigdy nie są one odejmowane, nawet w przypadku negatywnie rozpatrzonego wniosku.

Wgląd do pracy egzaminacyjnej krok po kroku

Skoro wiemy już, że warto zajrzeć do swojej pracy celem sprawdzenia jej oceny, przyjrzyjmy się jak to zrobić.

Etap I - złożenie wniosku o wgląd

Aby mieć wgląd do swojej pracy należy najpierw złożyć wniosek do dyrektora OKE odpowiadającego za ocenę egzaminu. Mapę komisji wraz z zasięgiem ich działania można znaleźć na stronie https://cke.gov.pl/komisje-egzaminacyjne.

Wniosek można złożyć dopiero po ogłoszeniu wyników matur do 6 miesięcy od wydania wyników. Wnioski złożone przed lub po tych terminach nie są rozpatrywane. Nie warto jednak zwlekać ze złożeniem wniosku, ponieważ są one rozpatrywane zgodnie z kolejnością zgłoszeń - im wcześniej go złożymy tym wcześniej uzyskamy wgląd do pracy, a to pozwoli na wcześniejsze zakończenie postępowania związanego z ewentualnym odwołaniem. Ma to istotne znaczenie w związku z terminami rekrutacyjnymi na uczelnie (dla wybranych kierunków możesz je sprawdzić w tabelach rekrutacyjnych na mojej stronie).

Wniosek można złożyć osobiście lub przez pełnomocnika w placówce OKE, pocztą na adres OKE, faksem lub e-mailem. Istnieje ogólny wzór takiego wniosku jednak poszczególne OKE nieco go zmodyfikowały lub udostępniły możliwość wypełnienia wniosku online na ich stronie, dlatego najlepiej postępować zgodnie z instrukcjami przedstawionymi na stronie interesującego nas OKE. Jeden wniosek może potencjalnie dotyczyć wglądu do prac z kilku przedmiotów, co należy w nim wyszczególnić. Poniżej natomiast zamieszczam listę OKE wraz opisanym na ich stronach sposobem wnioskowania o wgląd do ocenionych matur.

  • OKE Warszawa - składnie wniosku online - złóż wniosek
    Szczegółowe informacje.
  • OKE Wrocław - składnie wniosku online - złóż wniosek
    Szczegółowe informacje.
  • OKE Kraków - wypełnianie wniosku online na stronie OKE (wypełnij wniosek). Wypełniony online wniosek należy wydrukować, podpisać i wysłać pocztą tradycyjną, faksem lub złożyć w placówce OKE (na stronie brak informacji o możliwości wysłania wniosku mailem).
    Adres: OKE w Krakowie, os. Szkolne 37, 31-978 Kraków - Nowa Huta; fax.: (0) 12 68 32 100.
  • OKE Łódź - wypełnianie przygotowanego formularza w Excel-u i wysłanie go na stronie OKE.
    Szczegółowe informacje wraz z formularzem do pobrania.
  • OKE Gdańsk - wypełnienie wydrukowanego wniosku (pobierz wniosek) i złożenie go w kancelarii OKE (parter, pokój nr 7) w godzinach: 07:30-15:30,
    wysłanie pocztą tradycyjną na adres: OKE w Gdańsku, ul. Na Stoku 49, 80-874 Gdańsk,
    wysłanie e-mailem na adres komisja@oke.gda.pl (wyłącznie skany wypełnionych wniosków)
    lub wysłanie faksem na numer 58 320-55-91.
    Szczegółowe informacje.
  • OKE Jaworzno - wypełnienie wydrukowanego wniosku (pobierz wniosek) i
    wysłanie przy pomocy aplikacji online
    lub e-mailem na adres sekretariat@oke.jaworzno.pl (wyłącznie skany wypełnionych wniosków).
    Szczegółowe informacje.
  • OKE Łomża - wypełnienie wydrukowanego wniosku (pobierz wniosek) i wysłanie na adres: sekretariat@oke.lomza.pl
    lub pocztą na adres: Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łomży, Al. Legionów 9, 18-400 Łomża.
    Szczegółowe informacje.
  • OKE Poznań - wypełnienie wydrukowanego wniosku (pobierz wniosek) i wysłanie na adres: sekretariat@oke.poznan.pl
    lub pocztą na adres: Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu, ul. Gronowa 22, 61-655 Poznań.
    Szczegółowe informacje.

Etap II - wgląd do pracy

W ciągu 5 dni od otrzymania wniosku OKE kontaktuje się z wnioskodawcą celem przekazania terminu i godziny wglądu do pracy. Wgląd zazwyczaj odbywa się w siedzibie OKE, jedynie w wyjątkowych sytuacjach możliwe jest ustalenie innego adresu (np. w przypadku niepełnosprawności absolwenta). Zazwyczaj OKE kontaktuje się telefonicznie lub mailowo. W przypadku spóźnienia się na wgląd jest on w miarę możliwości przesuwany na późniejszą godzinę tego samego dnia. W przypadku braku obiektywnej możliwości zgłoszenia się na wgląd w podanym terminie OKE w miarę możliwości wyznacza kolejny termin. Możliwości te jednak są różne, zależne w dużej mierze od liczby zgłoszeń. Zazwyczaj termin wyznaczany jest w ciągu kilku dni od złożenia wniosku, jednak w przypadki dużej liczby wnioskujących może opóźnić się nawet o 2 tygodnie.

Na wgląd należy stawić się osobiście, przy przeglądaniu pracy nie mogą nam towarzyszyć dodatkowe osoby (z wyjątkiem rodzica w przypadku osób niepełnoletnich). Nie można też wysłać pełnomocnika. Na zapoznanie się z pracą mamy 30 min, jednak na prośbę absolwenta pracownik OKE może rozważyć wydłużenie czasu. Możemy przy tym korzystać z klucza odpowiedzi, aparatu w telefonie komórkowym i sporządzać notatki. OKE powinno zapewnić długopis, kartkę do notatek oraz klucz, aby zapobiec modyfikacji arkusza przez absolwenta.

Co zatem należy/warto zabrać na wgląd do pracy? Oto lista:

  • dowód osobisty (lub paszport)
  • telefon komórkowy z aparatem

W związku z sytuacją epidemiologiczną w ostatnich latach OKE zachęcała do wykonania zdjęć pracy i przejrzenia jej na spokojnie w domu aby skrócić czas wglądu w placówce. Rozwiązanie to wydaje mi się całkiem sensowne nie tylko ze względów epidemiologicznych. Na miejscu bowiem nic nie ugramy. W razie wątpliwości i tak należy złożyć wniosek o ponowną weryfikację punktów, a ten najlepiej napisać na spokojnie w domu jeżeli oprócz błędów w liczeniu punktów mamy jakiekolwiek uwagi do oceny merytorycznej któregoś z zadań. Jeżeli problemem jest wyłącznie błąd w liczeniu punktów i nie mamy żadnych wątpliwości co do merytorycznej oceny zadań może się okazać, że wygodniej będzie od razu sporządzić wniosek o ponowną ocenę przy pomocy pracownika OKE. Oględzin pracy dokonuje się w obecności pracownika OKE. Powinien on poinformować o możliwości skonsultowania się z nim w sprawach merytorycznych czy też dostępności stosownego eksperta do konsultacji. Pracownicy OKE starają się w miarę możliwości wyjaśnić wątpliwości już na miejscu, głównie związanych z ewentualnymi błędami w sumowaniu punktów, jednak nie naliczą dodatkowych punktów na od razu. Osobiście też nie liczyłbym na wyjaśnienie na miejscu kwestii merytorycznych odpowiedzi - lepiej to na spokojnie przejrzeć jeszcze w domu.

Przeglądając ocenioną pracę (na miejscu, a najlepiej zdjęcia w domu) należy zwrócić szczególną uwagę na to czy:

  • wszystkie zadania zostały sprawdzone
  • prawidłowo zostały wpisane punkty w tabele punktowe za poszczególne zadania
  • suma punktów się zgadza
  • zadania z obciętą punktacją zostały prawidłowo ocenione

Wniosek o weryfikację sumy punktów

Jeżeli w trakcie przeglądania ocenionej pracy zauważymy błędy w ocenie powinniśmy złożyć wniosek o weryfikację punktów (tzw. "odwołanie"). Wniosek ten składa się, podobnie jak poprzedni, do dyrektora odpowiedniej OKE, jednak tym razem mamy na jego złożenie tylko 2 dni od terminu wglądu.

Wniosek można złożyć osobiście lub przez pełnomocnika w placówce OKE, pocztą na adres OKE, faksem lub e-mailem. Również i w tym przypadku istnieje ogólny wzór wniosku, jednak warto zajrzeć na stronę danego OKE celem zweryfikowania procedury składania wniosku dla danej placówki.

We wniosku należy podać konkretne numery zadań, które wymagają weryfikacji oceny wraz z uzasadnieniem. Miejsca we wniosku nie ma za dużo, ale można ewentualnie zapisać informację o wypisaniu tego fragmentu wniosku jako oddzielny załącznik - w ten sposób nie musimy się ograniczać.

Jeżeli błędy w ocenie pracy dotyczą prostych pomyłek przy liczeniu punktów należy krótko i wyraźnie wskazać miejsce błędu i zwięźle opisać problem. W przypadku odwołania od merytorycznej oceny zadania należy bardziej skupić się nad uzasadnieniem. W uzasadnieniu należy konkretnie i zwięźle przedstawić przyczynę błędnej oceny każdego z wnioskowanych zadań osobno, odnosząc się do udzielonej przez siebie odpowiedzi - warto ją w tym miejscu zacytować w całości.

Formułując uzasadnienia wniosku o ponowną ocenę zadania można odnieść się przykładowo do następujących kwestii:

  • do schematu punktowania zadania
    w kluczu znajdziecie konkretne wytyczne za co przyznane powinny być punkty. Jeżeli Wasza odpowiedź spełnia te kryteria możecie podeprzeć się tym argumentem, nawet cytując wytyczne z klucza i podkreślając obecność zakładanych w nich elementów w Waszej odpowiedzi.
  • do przykładowych odpowiedzi
    w zadaniach otwartych często autorzy klucza podają przykładowe odpowiedzi. Wasza odpowiedź nie musi być identyczna, jednak można dowodzić jej tożsamego/równoznacznego charakteru z odpowiedzią przykładową.
  • do treści zadania
    w przypadku braku uznania prawidłowo użytych w odpowiedzi sformułowań, które wystąpiły w treści zadania lub jego tekście źródłowym należy w argumentacji przytoczyć fragment tego tekstu z podkreśleniem zastosowanych sformułowań, z których korzystaliście we własnej odpowiedzi.
  • do literatury
    warto skorzystać z tego punktu zaczepienia, jeżeli egzaminator nie uznał zastosowanego przez Was przykładu, zwrotu czy sformułowania, które obecne jest w literaturze naukowej. Najlepiej do tego celu posługiwać się podręcznikami zgodnymi z aktualną podstawą programową. Podane źródło powinno być w każdym razie wiarygodne (nie może to być odniesienie np. do Wikipedii) i szczegółowo opisane (autor, tytuł, wydawnictwo, rok wydania), nie zaszkodzi dołączenie skanu fragmentu publikacji. Ten sposób odwołania może być trudny do przepchnięcia i może wymagać odwołania się do Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego, o czym w dalszej części tego artykułu.

W przypadku błędów przy liczeniu punktów mogą one być sprawdzone przez pracownika komisji, natomiast błędy merytoryczne ocenia ponownie egzaminator, jednak inny niż przy pierwotnej ocenie egzaminu.

Ponowna ocena powinna być wykonana w terminie 7 dni od otrzymania wniosku przez OKE, a informację o wyniku ponownej oceny egzaminu powinniśmy otrzymać pisemnie w ciągu 14 dni od otrzymania wniosku przez OKE. Jeżeli weryfikacja przebiegnie pozytywnie i zostaną naliczone dodatkowe punkty dyrektor OKE wydaje nowe świadectwo maturalne lub aneks. W przypadku gdy weryfikacja oceny przebiegła dla nas niepomyślnie, a nadal jesteśmy przekonani o własnej racji możemy zgłosić wniosek odwoławczy do Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego (KAE).

Wniosek odwoławczy do Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego (KAE)

KAE jest ostatnią instancją, do której można się zwrócić w sprawie weryfikacji oceny egzaminu funkcjonująca przy dyrektorze CKE. Od decyzji KAE nie ma odwołania. Na złożenie wniosku mamy 7 dni od dnia otrzymania informacji o wyniku weryfikacji sumy punktów. Nie można złożyć wniosku ani wcześniej ani później. Należy też pamiętać, że czas 7 dni obejmuje wszystkie dni tygodnia, nie tylko robocze.

Wniosek odwoławczy składa się do dyrektora odpowiedniego OKE, który przesyła go dalej do dyrektora CKE. W praktyce wniosek można złożyć osobiście, pocztą lub mailem. Również i w tym wypadku istnieje ogólny wzór wniosku, aczkolwiek lepiej upewnić się na stronie danego CKE czy nie ma opisanej procedury złożenia wniosku.

KAE ma 16 dni na rozpatrzenie wniosku od daty jego otrzymania. W przypadku jego pozytywnego rozpatrzenia i uznaniu dodatkowych punktów wydane zostaje nowe świadectwo maturalne lub aneks.

Gdzie szukać pomocy przy postępowaniu odwoławczym?

O ile wniosek o wgląd do pracy maturalnej i zliczenie punktów nie powinno przysporzyć zbyt wielu problemów o tyle wnioskowanie i wykazanie merytorycznych błędów przy ocenie zadania może być nieco bardziej wymagające. Czasem warto w tym aspekcie zasięgnąć pomocy kogoś bardziej doświadczonego. Pierwszą dostępną osobą może być ekspert z OKE, z którym można porozmawiać już w trakcie wglądu do pracy. Zdania na temat takiej pomocy są podzielone i niektórzy twierdzą, że eksperci z OKE raczej będą odwodzili nas od pomysłu pisania odwołania. Być może lepszym rozwiązaniem będzie kontakt z nauczycielem danego przedmiotu (o ile jest na tyle zaangażowany, że nam pomoże) bądź korepetytorem. Na stronach z ogłoszeniami korepetytorów możemy znaleźć też osoby, które oferują pomoc przy odwołaniach od wyniku egzaminu.

W kwestii odwołań w zakresie chemii i biologii ciekawą i wygodną opcją może być skorzystanie z pomocy alveoli.pl. Na jej stronie możecie wykupić opcję sprawdzenia arkusza z biologii i/lub chemii pod kątem możliwego odwołania wraz z pomocą w napisaniu wniosku w cenie - wszystko odbywa się online.

Przede wszystkim liczę jednak, że nikt z Was nie będzie potrzebował odwołania od wyników matury :) Trzymam za to kciuki i życzę powodzenia przy rekrutacji na studia :)