Biologia - Matura Czerwiec 2016, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 10.
Rozwój żab najczęściej odbywa się w wodzie, gdzie składany jest skrzek, z którego rozwijają
się kijanki. Początkowo odżywiają się one glonami i szczątkami roślinnymi, ale z biegiem
czasu stają się mięsożercami. Kijanki stanowi pokarm dla wielu drapieżników. Czynnikiem
bezpośrednio decydującym o rozpoczęciu metamorfozy kijanek są hormony tarczycy
indukujące zmiany metamorficzne w ich tkankach. Dorosłe osobniki wiodące wodno-lądowy
tryb życia odżywiaj się ślimakami i owadami, same są natomiast pokarmem dla drapieżnych
ptaków i ssaków.
Na schemacie przedstawiono kolejne etapy rozwoju żaby trawnej.
10.1. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało ono prawdziwe informacje dotyczące żaby trawnej – podkreśl właściwe określenia w nawiasach.
Z jaj, po zapłodnieniu (zewnętrznym / wewnętrznym) rozwijaj się kijanki, które przechodzą rozwój (prosty / z przeobrażeniem), aby ostatecznie stać się postacią dorosłą.
10.2. (0–1)
Podaj dwie cechy budowy kijanki, które są przystosowaniem do życia w środowisku wodnym.
10.3. (0–2)
Korzystając z tekstu, zapisz dwa różne łańcuchy pokarmowe, w których dorosła żaba lub jej stadium rozwojowe jest jednym z ogniw jako:
- konsument I-rzędu.
- konsument II-rzędu.
10.4. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego brak jodu w pożywieniu kijanek może w istotny sposób wpłynąć na ich metamorfozę w dorosłe żaby.
Rozwiązanie
10.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za podkreślenie obu prawidłowych określeń w zdaniu.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Z jaj, po zapłodnieniu (zewnętrznym / wewnętrznym) rozwijają się kijanki, które przechodzą
rozwój (prosty / z przeobrażeniem), aby ostatecznie przybrać formę dorosłą.
10.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za podanie dwóch prawidłowych cech będących przystosowaniem kijanki do życia
w wodzie.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
- obecność płetwy ogonowej / ogona
- obecność skrzeli (zewnętrznych)
- linia naboczna
- opływowy kształt ciała
10.3. (0–2)
Schemat punktowania
2 p. – za zapisanie obu prawidłowych łańcuchów pokarmowych.
1 p. – za zapisanie tylko jednego prawidłowego łańcucha pokarmowego.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
- konsument I-rzędu:
szczątki organiczne roślinne / glony → kijanka → wodne drapieżniki
- konsument II-rzędu:
rośliny → ślimak / owady → (dorosła) żaba → ssaki / ptaki drapieżne
glony → zooplankton → kijanka → wodne drapieżniki
10.4. (0–1)
Schemat punktowania:
1 p. – za prawidłowe wyjaśnienie odnoszące się do składu chemicznego hormonów tarczycy
koniecznych do zapoczątkowania metamorfozy.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Jod jest potrzebny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy i wytworzenia jej obu hormonów, które biorą bezpośredni udział w inicjacji metamorfozy.
- Jod jest składnikiem hormonów tarczycy, jego brak w pożywieniu spowoduje niedobór T3 i T4, bez których metamorfoza się nie rozpocznie.
- Do zajścia metamorfozy płazów konieczne są hormony tarczycy, których istotnym składnikiem jest jod.
