Biologia - Matura Czerwiec 2016, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 18.
Przeciwciała są białkami składającymi się z czterech łańcuchów polipeptydowych (dwóch
lekkich i dwóch ciężkich), a geny, które je kodują, mają specyficzną strukturę. Fragmenty
pojedynczych polipeptydów tworzących przeciwciało zakodowane są w kilku różnych
genach, np. w przypadku łańcuchów lekkich są to geny V, J i C. W komórkach linii
zarodkowej geny V i J występują w wielu powtórzeniach, przy czym każde z nich różni się
nieco od pozostałych. W dojrzałych limfocytach geny V i J występują pojedynczo lub
w niewielkiej liczbie powtórzeń. Taki sposób zapisu powoduje, że w organizmie może zostać
wytworzonych ponad 100 milionów różnych przeciwciał. Proces wykorzystania tak zapisanej
informacji przez limfocyty nazywany jest rearanżacją genów.
Na schemacie przedstawiono procesy prowadzące do wytworzenia przeciwciał.
18.1. (0–1)
Podaj nazwę procesu oznaczonego na schemacie literą X oraz lokalizację tego procesu zachodzącego w komórce zwierzęcej.
Nazwa procesu:
Lokalizacja:
18.2. (0–1)
Podaj nazwy dwóch procesów przedstawionych na schemacie, które łącznie są odpowiedzialne za tak dużą różnorodność wytwarzanych przeciwciał.
18.3. (0–1)
Podaj przykład sytuacji zdrowotnej, w której należy obniżyć poziom przeciwciał w organizmie człowieka. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do roli przeciwciał.
Rozwiązanie
18.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za podanie obu prawidłowych nazw.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
- Nazwa procesu: translacja
- Lokalizacja: rybosomy /cytoplazma /cytozol
18.2. (0–1)
Schemat punktowania:
1 p. – za podanie prawidłowych nazw obu procesów przedstawionych na schemacie.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
- rearanżacja genów
- alternatywny splicing
18.3. (0–1)
Schemat punktowania:
1 p. – za podanie odpowiedniego przykładu sytuacji zdrowotnej i uzasadnienia odnoszącego
się do konieczności zahamowania odpowiedzi immunologicznej organizmu.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Aby uniknąć odrzucenia przeszczepu – przeciwciała mogą atakować przeszczepiony narząd i doprowadzić do jego odrzucenia, dlatego wymagana jest ich silna redukcja.
- Podczas leczenia alergii / podczas przeszczepów – wymagane jest zredukowanie liczby przeciwciał wytwarzanych przez organizm, aby maksymalnie zahamować odpowiedź immunologiczną organizmu.
