Biologia - Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007)
Zadanie 1. (1 pkt)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia określające funkcję wakuoli są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F ‒ jeśli jest fałszywe.
| 1. | Gromadzi substancje zapasowe, np. w postaci ziaren aleuronowych. | P | F |
| 2. | Nadaje barwę niektórym organom dzięki obecności antocyjanów w soku komórkowym. | P | F |
| 3. | Bierze aktywny udział w procesie usuwania zbędnych produktów metabolizmu z komórki. | P | F |
Zadanie 2. (3 pkt)
Na rysunkach I−III przedstawiono zjawisko zachodzące w komórce roślinnej umieszczonej w roztworze sacharozy.
| a) | Zaznacz strzałką na rysunku III błonę komórkową i ją podpisz. |
| b) | Podaj nazwę zjawiska biologicznego przedstawionego na rysunkach. |
| c) | Określ, jaki powinien być roztwór względem komórki (soku komórkowego), aby wywołać zjawisko przedstawione na rysunkach. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając proces fizyczny warunkujący to zjawisko. |
- roztwór hipotoniczny
- roztwór izotoniczny
- roztwór hipertoniczny
Uzasadnienie:
Zadanie 3. (3 pkt)
Na rysunku przedstawiono komórkę wydzielniczą gruczołu mlekowego ssaków.
| a) | Podaj nazwę elementów oznaczonych na rysunku literą X oraz nazwę rodzaju tkanki, do której należy komórka wydzielnicza gruczołu mlekowego. |
Nazwa elementów X:
Nazwa rodzaju tkanki:
| b) | Na podstawie schematu oceń, czy poniższe informacje dotyczące komórki gruczołu mlekowego są prawdziwe. Zaznacz P, jeżeli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. |
| 1. | W komórce gruczołu mlekowego są wytwarzane i wydzielane laktoza, tłuszcze oraz immunoglobuliny IgA. | P | F |
| 2. | Strukturą związaną z wydzielaniem białek mleka jest silnie rozbudowany aparat Golgiego. | P | F |
| 3. | W rozwiniętej siateczce szorstkiej zachodzi synteza lipidów wydzielanych przez komórkę. | P | F |
| c) | Wykaż związek obecności licznych mitochondriów w komórkach wydzielniczych gruczołu mlekowego ssaków z funkcją tych komórek. |
Zadanie 4. (2 pkt)
Na schemacie przedstawiono udział w obiegu azotu różnych grup bakterii żyjących w glebie, które oznaczono literami A–D.
| a) | Wypisz ze schematu oznaczenie literowe bakterii, które są chemoautotrofami. |
| b) | Uzasadnij, że procesy przeprowadzane przez bakterie oznaczone na schemacie literą A są korzystne dla roślin. W odpowiedzi uwzględnij metabolizm tych bakterii. |
Zadanie 5. (3 pkt)
Roztwór indygokarminu jest odczynnikiem bardzo czułym na obecność tlenu i w jego obecności barwi się na niebiesko. Zaplanowano doświadczenie z wykorzystaniem tego odczynnika, aby wykazać, że czynnikiem niezbędnym w procesie fotosyntezy jest światło. Poniżej przedstawiono zestaw materiałów do przeprowadzenia tego doświadczenia:
- 2 pędy moczarki kanadyjskiej jednakowej wielkości,
- 2 kolby, z których każda zawiera 400 ml przegotowanej, zimnej wody, zawierającej wodorowęglan sodu (NaHCO3),
- karton oklejony czarnym papierem,
- roztwór indygokarminu,
- zakraplacz,
- zegar.
Korzystając z przedstawionych informacji, przedstaw plan tego doświadczenia: uwzględnij w nim opis próby badawczej i próby kontrolnej oraz sposób ustalania wyników.
- Próba badawcza:
- Próba kontrolna:
- Sposób ustalania wyników:
Zadanie 6. (3 pkt)
Na rysunkach przedstawiono w uproszczeniu budowę liści rośliny typu C3 – należącej do roślin dwuliściennych oraz rośliny typu C4 – należącej do jednoliściennych.
| a) | Podaj nazwy elementów budowy anatomicznej liści oznaczonych na rysunkach literami X, Y, Z. |
X.
Y.
Z.
| b) | Na podstawie rysunku i własnej wiedzy podaj dwie różnice w budowie anatomicznej liścia między roślinami typu C3 a roślinami typu C4. |
Zadanie 7. (1 pkt)
Liściokwiat (Phyllanthus) to rodzaj roślin występujących na obszarach tropikalnych
i subtropikalnych na całym świecie.
Na rysunku przedstawiono pęd liściokwiatu ze zmodyfikowanymi łodygami bocznymi. Liście
u tej rośliny mają postać kolczastych łusek.
Na podstawie rysunku określ, na czym polega modyfikacja łodyg bocznych u liściokwiatu, i podaj, jaką funkcję pełnią te łodygi.
Zadanie 8. (1 pkt)
Na rysunku przedstawiono przystosowanie budowy owoców mniszka pospolitego
(Taraxacum officinale) i klonu zwyczajnego (Acer platanoides) do określonego sposobu
rozprzestrzeniania się tych roślin.
Uwaga: Nie zachowano skali wielkości obiektów.
Określ, w jaki sposób rozprzestrzeniają się są owoce mniszka i klonu, oraz podaj, na czym polega przystosowanie ich budowy do tego sposobu rozsiewania.
Zadanie 9. (2 pkt)
Podczas dojrzewania nasion zachodzą bardzo istotne zmiany w ich składzie chemicznym. W tabeli przedstawiono procentową zawartość niektórych związków chemicznych w dojrzewających nasionach orzecha włoskiego.
| Czas pobrania próby | Glukoza [%] | Skrobia i dekstryny [%] | Tłuszcze [%] |
|---|---|---|---|
| 6 lipca | 7,6 | 21,8 | 3,0 |
| 1 sierpnia | 2,4 | 14,5 | 16,0 |
| 15 sierpnia | 0,0 | 3,2 | 42,0 |
| 1 września | 0,0 | 2,6 | 59,0 |
| 4 października | 0,0 | 2,6 | 62,0 |
Na podstawie: Z. Podbielkowski, Rozmnażanie się roślin, Warszawa 1990.
| a) | Na podstawie danych z tabeli sformułuj wniosek dotyczący zmian składu chemicznego nasion orzecha włoskiego podczas ich dojrzewania. Uwzględnij zależność między ilością węglowodanów a ilością tłuszczów. |
| b) | Wykaż, że niska zawartość wody w dojrzałych nasionach ma związek z ich okresem przetrwalnym. W odpowiedzi uwzględnij aktywność metaboliczną nasion. |
Zadanie 10. (2 pkt)
Na wykresie przedstawiono wpływ stężenia auksyny na wzrost korzenia i łodygi. Wartość 100% na osi Y oznacza intensywność wzrostu badanych organów w warunkach normalnych, – bez podanej auksyny egzogennej.
| a) | Odczytaj z wykresu i zapisz przedział stężeń auksyny, który można zastosować, aby pobudzić do wzrostu: |
tylko korzeń:
tylko łodygę:
| b) | Podaj, który organ rośliny – korzeń czy łodyga – jest bardziej wrażliwy na auksynę. Uzasadnij odpowiedź, odnosząc się do wykresu. |
Zadanie 11. (2 pkt)
Stadia larwalne bilharcji (pasożytniczych przywr) występujących w Afryce i na Bliskim Wschodzie żyją w naturalnych i sztucznych zbiornikach wodnych oraz na polach ryżowych zalanych wodą. Dorosłe osobniki natomiast bytują wewnątrz naczyń krwionośnych człowieka, gdzie cały czas omywane są przez krew zawierającą komórki układu odpornościowego i przeciwciała. Stwierdzono, że okrywają się one, jak płaszczem, białkami obecnymi we krwi żywiciela. Są rozdzielnopłciowe, a samice z samcami występują w parach. Po kopulacji samice wędrują do naczyń włosowatych pęcherza moczowego i tam składają jaja. Żyjące w wodzie stadium rozwojowe zwane cerkarią ma gruczoły penetracyjne umożliwiające przejście przez skórę człowieka.
| a) | Określ, czy człowiek jest żywicielem pośrednim, czy – ostatecznym bilharcji. Odpowiedź uzasadnij. |
| b) | Na podstawie tekstu wyjaśnij, dlaczego zwalczanie dorosłych bilharcji przez układ odpornościowy żywiciela jest utrudnione. W odpowiedzi uwzględnij mechanizm odpowiedzi immunologicznej. |
Zadanie 12. (1 pkt)
Stadia larwalne bilharcji (pasożytniczych przywr) występujących w Afryce i na Bliskim Wschodzie żyją w naturalnych i sztucznych zbiornikach wodnych oraz na polach ryżowych zalanych wodą. Dorosłe osobniki natomiast bytują wewnątrz naczyń krwionośnych człowieka, gdzie cały czas omywane są przez krew zawierającą komórki układu odpornościowego i przeciwciała. Stwierdzono, że okrywają się one, jak płaszczem, białkami obecnymi we krwi żywiciela. Są rozdzielnopłciowe, a samice z samcami występują w parach. Po kopulacji samice wędrują do naczyń włosowatych pęcherza moczowego i tam składają jaja. Żyjące w wodzie stadium rozwojowe zwane cerkarią ma gruczoły penetracyjne umożliwiające przejście przez skórę człowieka.
Na podstawie: W.A. Dogiel, Zoologia bezkręgowców, Warszawa 1970.
Zaproponuj sposób postępowania, który ludziom pracującym na polach ryżowych pozwoli uniknąć zarażenia się tym pasożytem.
Zadanie 13. (2 pkt)
Na rysunkach A–E przedstawiono, w przypadkowej kolejności, budowę mózgowia przedstawicieli różnych gromad kręgowców.
| a) | Podaj oznaczenie literowe schematu przedstawiającego budowę mózgowia płazów. |
| b) | Wykaż, że budowa mózgowia ptaków ma związek z ich zdolnością do lotu. W odpowiedzi odnieś się do funkcji odpowiedniej części mózgowia. |
Zadanie 14. (1 pkt)
Na rysunkach przedstawiono budowę szkieletu kończyn przednich u przedstawicieli różnych grup kręgowców.
Wybierz i zaznacz w tabeli odpowiedź A albo B, która jest poprawnym dokończeniem poniższego zdania, oraz jej uzasadnienie spośród odpowiedzi 1.–4.
Szkielety kończyn kręgowców przedstawione na rysunkach to narządy
| A. | analogiczne, | ponieważ | 1. | mają wspólny plan budowy. |
| 2. | pełnią jednakowe funkcje w organizmie. | |||
| B. | homologiczne, | 3. | występują u różnych gromad kręgowców. | |
| 4. | rozwijają się z różnych struktur zarodkowych. |
Zadanie 15. (2 pkt)
W rdzeniu kręgowym znajdują się ośrodki bezwarunkowych odruchów nerwowych oraz drogi nerwowe biegnące w istocie białej, prowadzące do mózgu i – z mózgu. Występują tu włókna czuciowe wstępujące, które przesyłają bodźce czuciowe z rdzenia do mózgu, oraz włókna nerwowe zstępujące, które wychodzą z ośrodków ruchowych mózgu. Każdy odcinek rdzenia kręgowego unerwia czuciowo i ruchowo odpowiedni odcinek ciała. Po niefortunnym skoku, np. „na główkę” do płytkiego zbiornika wodnego, i urazie kręgosłupa następuje paraliż mięśni i zanik czucia poniżej miejsca przerwania rdzenia oraz brak kontroli oddawania moczu i kału.
| a) | Podaj, dlaczego po niefortunnym skoku „na główkę” do płytkiego zbiornika wodnego występuje paraliż mięśni i zanik czucia. |
| b) | Określ, czy odruch kolanowy u człowieka sparaliżowanego po takim skoku będzie mógł funkcjonować prawidłowo. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając typ tego odruchu oraz lokalizację jego ośrodka. |
Zadanie 16. (2 pkt)
Na rysunku przedstawiono trzy sposoby (bezpośredni i pośrednie) pobudzania komórek ściany żołądka do wydzielania soku żołądkowego. Dwa z nich wynikają z obecności pokarmu w żołądku.
Na podstawie rysunku opisz, na czym polega bezpośredni i na czym polega pośredni sposób pobudzania komórek ścian żołądka do wydzielania soku trawiennego przez pokarm znajdujący się w żołądku.
- Sposób bezpośredni:
- Sposób pośredni:
Zadanie 17. (1 pkt)
Spośród przykładów A–D wymienionych poniżej wybierz i zaznacz ten, który poprawnie określa funkcję wątroby.
- magazynowanie witamin: A, C, K
- wytwarzanie i wydzielanie glukagonu
- wytwarzanie enzymów trawiących lipidy
- wytwarzanie protrombiny – czynnika krzepnięcia krwi
Zadanie 18. (2 pkt)
Leptyna jest hormonem peptydowym, uczestniczącym w kontroli przyjmowania pokarmu. Hormon ten, zwany również „hormonem sytości”, jest syntetyzowany i wydzielany głównie przez komórki białej tkanki tłuszczowej. Działa on poprzez receptory leptynowe znajdujące się w neuronach podwzgórza. Głównym efektem działania leptyny jest zarówno pobudzanie grupy neuronów, które zwiększają wydzielanie peptydów α-MSH i CART odpowiedzialnych za uczucie sytości, jak i hamowanie syntezy oraz wydzielanie przez neurony neuropeptydu Y – jednego z najsilniejszych czynników powodujących łaknienie. U niektórych osób występuje mutacja w obrębie genu kodującego leptynę lub genu receptora leptyny.
| a) | Na podstawie tekstu wyjaśnij, w jaki sposób mutacja genu leptyny powodująca np. powstanie kodonu STOP wpływa na łaknienie (pobieranie pokarmu przez człowieka). W odpowiedzi uwzględnij rolę peptydów wymienionych w tekście. |
| b) | Na podstawie tekstu określ prawdopodobną przyczynę wzmożonego łaknienia u części osób otyłych, mimo występującego u nich podwyższonego stężenia leptyny. |
Zadanie 19. (1 pkt)
Często spotykaną formą niedozwolonego dopingu fizjologicznego są transfuzje krwi. Stosowane są zarówno transfuzje krwi własnej, uprzednio zmagazynowanej, jak i transfuzje krwi pochodzącej od wyselekcjonowanych dawców. Oczekiwanym efektem takiej transfuzji jest szybkie uzyskanie zwiększonej zdolności do wysiłku fizycznego.
Na podstawie: A. Zięba, Mroczna strona medalu, „Wiedza i życie”, http://archiwum.wiz.pl
Wyjaśnij, w jaki sposób transfuzje krwi wpływają na zwiększenie wydolności fizycznej zawodnika. W odpowiedzi odnieś się do składu krwi i jej roli w organizmie.
Zadanie 20. (1 pkt)
Na poniższym schemacie przedstawiono budowę ciałka nerkowego, w którym filtrowana jest krew. Jego część stanowi torebka kłębuszka wraz z kłębuszkiem naczyniowym, który jest zbudowany z naczyń włosowatych.
Na podstawie schematu wyjaśnij, na czym polega mechanizm filtracji kłębuszkowej. W odpowiedzi uwzględnij budowę naczyń krwionośnych kłębuszka nerkowego oraz torebki kłębuszka.
Zadanie 21. (3 pkt)
Ściany kanalików zbiorczych nerki charakteryzują się zmienną przepuszczalnością dla wody. Przechodzenie wody z płynu kanalikowego przepływającego wzdłuż kanalika zbiorczego odbywa się przez specyficzne pory wodne zbudowane z białka akwaporyny 2 (AQP2). Jeśli komórki kanalika zbiorczego mają w błonach bardzo dużo cząsteczek akwaporyny 2, co jest wynikiem działania krążącej we krwi wazopresyny (ADH), to woda łatwiej opuszcza płyn kanalikowy.
| a) | Podaj nazwę etapu procesu tworzenia się moczu zachodzącego w nerce przy udziale akwaporyny 2. |
| b) | Określ, w jaki sposób niedobór wazopresyny wpływa na objętość wydalanego moczu. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do informacji przedstawionych w tekście. |
| c) | Podaj nazwę miejsca wytwarzania wazopresyny (ADH) w organizmie człowieka i nazwę miejsca jej uwalniania do krwi. |
Miejsce wytwarzania ADH:
Miejsce uwalniania ADH:
Zadanie 22. (1 pkt)
Insulina i glukagon to hormony regulujące poziom glukozy we krwi człowieka.
Określ, w których procesach uczestniczy insulina, a w których – glukagon. Zaznacz G, jeśli proces jest zależny od glukagonu, albo I – jeśli jest zależny od insuliny.
| 1. | Pobudza transport glukozy do komórek organizmu. | G | I |
| 2. | Stymuluje uwalnianie glukozy z glikogenu w wątrobie. | G | I |
| 3. | Hamuje proces syntezy glukozy z aminokwasów. | G | I |
| 4. | Pobudza proces syntezy glikogenu. | G | I |
Zadanie 23. (2 pkt)
Amerykańscy naukowcy opracowali szczepionkę na czerniaka. Ale nie jest to szczepionka klasyczna – profilaktyczna, ale lecznicza, podawana choremu już człowiekowi. Badacze zsekwencjonowali genomy komórek pobranych od pacjentów chorych na zaawansowanego czerniaka. Celem było zidentyfikowanie zmutowanych białek – neoantygenów – charakterystycznych tylko dla komórek czerniaka konkretnego pacjenta. Następnie zbadano, które neoantygeny wywołają najsilniejszą odpowiedź układu odpornościowego. Po opracowaniu preparatu podano go pacjentom. Dzięki szczepionce rozsiew komórek czerniaka u pierwszych pacjentów został powstrzymany. Nadal jednak szczepionka ta jest terapią eksperymentalną. Wcześnie wykryty i szybko usunięty czerniak jest obecnie prawie w 100% uleczalny.
| a) | Wyjaśnij, dlaczego opisana szczepionka zastosowana u jednego pacjenta może być nieskuteczna dla innych osób. W odpowiedzi uwzględnij mechanizm odpowiedzi immunologicznej. |
| b) | Podaj przykład postępowania człowieka, które zmniejsza prawdopodobieństwo zachorowania na czerniaka. |
Zadanie 24. (3 pkt)
Najprostszymi mutacjami w DNA są substytucje: tranzycje – polegające na wymianie puryny
na purynę lub pirymidyny na pirymidynę i transwersje – polegające na zamianie pirymidyny
na purynę lub na odwrót. Innymi mutacjami są np. insercje i delecje.
Poniżej przedstawiono fragment nici DNA, w której nie zaszła żadna mutacja, i która nie
zawiera intronów. Poszczególne kodony zostały oddzielone przerwami.
5’ ATG AAG GGC GTA GGA 3’ – nić kodująca (nieulegajaca transkrypcji)
3’ TAC TTC CCG CAT CCT 5’ – nić matrycowa (transkrybowana)
W nici kodującej analizowanego fragmentu DNA doszło do dwóch niezależnych mutacji (przypadek 1. i przypadek 2.), w wyniku których powstały następujące zapisane poniżej, zmienione fragmenty nici DNA (zamienione nukleotydy zostały podkreślone i wyróżnione pogrubioną czcionką).
Przypadek 1.: 5’ ATG AAG GGG GTA GGA 3’
Przypadek 2.: 5’ ATG AGG GGC GTA GGA 3’
| a) | Zapisz sekwencję antykodonu dla cząsteczki tRNA komplementarnej do drugiego kodonu w mRNA, który powstanie po transkrypcji niezmutowanego DNA. W odpowiedzi uwzględnij polarność nici RNA (koniec 3’ i 5’). |
| b) | Na podstawie tekstu podaj pełną nazwę substytucji dla każdego z przypadków (1. i 2.) przedstawionych powyżej oraz określ, na czym dana mutacja polega. |
- Nazwa mutacji: , polega na
- Nazwa mutacji: , polega na
Zadanie 25. (2 pkt)
U kur andaluzyjskich kolor upierzenia dziedziczy się z niepełną dominacją: BB – pióra są czarne, Bb – pióra są stalowoniebieskie (szare), a bb – są pióra białe. Cecha ta dziedziczy się niezależnie od koloru skóry, przy czym barwa biała skóry (D) dominuje nad barwą żółtą (d). Skojarzono białopiórego koguta o żółtej skórze z kurą o piórach stalowoniebieskich i białej barwie skóry i uzyskano wszystkie kurczęta o białej barwie skóry, z których połowa miała pióra stalowoniebieskie, a połowa – pióra białe.
| a) | Podaj genotypy koguta i kury skojarzonych w opisanej krzyżówce. |
Genotyp samicy (kury):
Genotyp samca (koguta):
| b) | Podaj genotyp i fenotyp kury, z którą należałoby skrzyżować tego samego koguta, aby mieć pewność, że całe potomstwo tej pary będzie miało stalowoniebieskie pióra i żółtą barwę skóry. Odpowiedź uzasadnij, zapisując odpowiednią krzyżówkę. |
Genotyp samicy (kury):
Fenotyp samicy (kury):
Krzyżówka:
Zadanie 26. (1 pkt)
Zaznacz prawidłowe dokończenie poniższego zdania.
Różnica między dziedziczeniem z pełną dominacją i dziedziczeniem z dominacją niepełną polega na tym, że w dominacji:
- niepełnej homozygota recesywna i heterozygota mają ten sam fenotyp, a w pełnej mają różne fenotypy.
- niepełnej homozygota dominująca i heterozygota mają ten sam fenotyp, a w pełnej mają różne fenotypy.
- pełnej homozygota recesywna i heterozygota mają ten sam fenotyp, a w niepełnej mają różne fenotypy.
- pełnej homozygota dominująca i heterozygota mają ten sam fenotyp, a w niepełnej mają różne fenotypy.
Zadanie 27. (3 pkt)
Biblioteka DNA stanowi zbiór fragmentów DNA danego organizmu włączonych do
cząsteczek wektorów i wprowadzonych najczęściej do komórek bakterii lub drożdży.
Wyróżnia się dwa rodzaje bibliotek DNA – genomowe oraz cDNA. Biblioteki cDNA
tworzone są wg informacji zawartej w mRNA.
Na schemacie przedstawiono etapy tworzenia biblioteki genomowej człowieka.
| a) | Podaj, czym różni się zawartość informacji genetycznej organizmów eukariotycznych pochodząca z biblioteki DNA genomowej od informacji genetycznej pochodzącej z biblioteki cDNA. |
| b) | Podaj nazwę rodzaju enzymu katalizującego proces |
- trawienia DNA:
- syntezy cDNA:
| c) | Podaj przykład wektora najczęściej stosowanego podczas tworzenia biblioteki DNA przedstawionej na schemacie. |
Zadanie 28. (2 pkt)
Na schemacie przedstawiono następstwo wybranych stref klimatyczno-roślinnych pomiędzy równikiem a biegunem.
| a) | Podaj przykład klimatycznego czynnika abiotycznego, który wpływa na strefowe występowanie biomów. |
| b) | Zaznacz prawidłowe dokończenie poniższego zdania. Biomem oznaczonym na schemacie literą X jest |
- step.
- tajga.
- tundra.
- sawanna.
Zadanie 29. (1 pkt)
Zanzibar – afrykańska wyspa na Oceanie Indyjskim jest jedynym miejscem na świecie, gdzie występuje małpa wąskonosa: gereza czerwona (Piliocolobus kirkii), zagrożona wyginięciem. Populacja małp licząca obecnie 2 tys. osobników zamieszkuje na wyspie rezerwat Jozani Forest o powierzchni 36 km2. Gerezy żyją w grupach rodzinnych zawierających ok. 40 osobników, wśród których występują najczęściej cztery dorosłe samce.
Na podstawie: http://glow.pl/galerie/przyroda/jozani-forest-rezerwat
Spośród podanych cech populacji (A‒E) wybierz i zaznacz dwie, które można określić na podstawie informacji dotyczących populacji gerezy czerwonej, podanych w tekście.
- rozrodczość
- zagęszczenie
- struktura płciowa
- struktura wiekowa
- typ struktury przestrzennej
Zadanie 30. (1 pkt)
Spośród zestawów organizmów A–D wybierz i zaznacz ten, który jest przykładem interakcji nieantagonistycznych między populacjami różnych gatunków.
- jemioła – topola
- ukwiał – krab pustelnik
- kleszcz – borsuk
- żyto – chaber
Zadanie 31. (2 pkt)
Na schemacie przedstawiono sieć pokarmową pewnego ekosystemu pola uprawnego.
| a) | Zaznacz prawidłowe dokończenie poniższego zdania. |
Na podstawie przedstawionej sieci pokarmowej można stwierdzić, że o zasoby pokarmu bezpośrednio konkurują
- myszy i lisy.
- gąsienice motyli i żaby.
- ptaki drapieżne i ślimaki.
- drapieżne chrząszcze i ptaki owadożerne.
| b) | Wypisz ze schematu wszystkie przykłady organizmów, które są zarówno konsumentami drugiego, jak i wyższych rzędów. |
Zadanie 32. (1 pkt)
Na schemacie przedstawiono sieć pokarmową pewnego ekosystemu pola uprawnego.
Określ, jak może się zmienić (zwiększyć czy zmniejszyć) liczebność ślimaków, jeżeli w środowisku wyginą wszystkie żaby. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do przedstawionego schematu sieci pokarmowej.
Zadanie 33. (2 pkt)
Sukcesja ekologiczna to sekwencja naturalnych zmian składu gatunkowego i struktury biocenoz. Sukcesja przebiega etapami – od etapu pionierskiego, przez pośrednie, do najbardziej stabilnego, tzw. klimaksu. Wyróżnia się sukcesję pierwotną i wtórną.
| a) | Uporządkuj etapy sukcesji pierwotnej w kolejności ich zachodzenia. Wpisz w tabelę numery 2–5. |
| Charakterystyka etapu | Kolejność |
|---|---|
| Obumarłe szczątki porostów i wydaliny ślimaków są rozkładane przez bakterie. | |
| Rozwój mchów, tworzenie grubszej warstwy gleby i rozwój fauny glebowej. | |
| Rozwój na nagich skałach porostów i pojawienie się żywiących się nimi ślimaków. | 1 |
| Wśród porostów i w szczelinach skalnych gromadzenie się pyłu i materii organicznej i tworzenie się warstwy gleby – rozwój detrytofagów. | |
| Kiełkowanie nasion traw i ziół. |
Na podstawie: T. Umiński, Biologia, Warszawa 1992.
| b) | Spośród wymienionych poniżej zdarzeń wybierz i podkreśl dwa, które umożliwiają wystąpienie sukcesji pierwotnej. Odpowiedź uzasadnij, podając argument wspólny dla obu zdarzeń. |
powstanie wyspy wulkanicznej pożar lasu melioracja cofanie się lodowców erozja gleby
Uzasadnienie:
