O co pytają na maturze z biologii? - opracowanie statystyczne

Matura statystyka

Kolejny artykuł z serii opracowanie statystyczne. Tym razem ciekawość skłoniła mnie do zajęcia się arkuszami maturalnymi z poziomu rozszerzonego biologii. Poniżej przedstawiam wyniki - czyli jakiego typu pytania pojawiały się najczęściej w ciągu ostatnich 6 lat.

Na wstępie chciałbym zaznaczyć, że opracowanie poniższe służy zaspokojeniu ciekawości i zorientowaniu się w tematyce pytań matury rozszerzonej z biologii. W związku z interdyscyplinarnym charakterem części pytań przyporządkowanie jakie zastosowałem jest tylko przybliżeniem, jednak starałem się, aby klasyfikować pytania do działów, w których z największym prawdopodobieństwem można by było znaleźć właściwą odpowiedź. Oprócz klasyfikacji tematycznej zastosowałem również podział na typy pytań. Rodzaje kategorii oraz szczególy dotyczące tego co każda z nich obejmuje znajdują się pod wykresami. A oto i wyniki mojego zestawienia:

Liczba punktów w poszczególnych kategoriach
Liczba punktów w poszczególnych kategoriach
Zwierzęta - szczegóły
Zwierzęta - szczegóły
Anatomia i fizjologia
Anatomia i fizjologia człowieka i zwierząt - podkategorie
Rośliny - podkategorie
Rośliny - podkategorie
Histologia - podkategorie
Histologia - podkategorie
Genetyka - podkategorie
Genetyka - podkategorie
Typy pytań (I)
Typy pytań (I)
Typy pytań (II)
Typy pytań (II)

W słowie komentarza jakie chciałbym dodać do powyższych wykresów rzucę nieco światła na zakres pytań jaki obejmują zastosowane przeze mnie kategorie.

  • Wirusy, wiroidy, priony, prokarionty, protisty, rośliny, grzyby, zwierzęta – pytania dotyczące w sposób bezpośredni tych grup, ich budowy, cykli rozwojowych i cech charakterystycznych.
  • Skład organizmów – budowa, właściwości i występowanie substancji budujących organizmy.
  • Metabolizm – właściwości i funkcjonowanie enzymów, szlaki metaboliczne u roślin i zwierząt (głównie fotosynteza i oddychanie) itp.
  • Anatomia i fizjologia człowieka i zwierząt – pytania dotyczące zarówno anatomii jak i fizjologii poszczególnych układów ludzi i zwierząt.
  • Choroby człowieka – grupa pytań dotyczących schorzeń człowieka i czynników je wywołujących.
  • Fizjologia roślin
  • Cytologia i cytofizjologia – zagadnienia dotyczące budowy komórek roślinnych i zwierzęcych, jak również ich fizjologii.
  • Histologia – pytania dotyczące tkanek zarówno roślinnych jak i zwierzęcych.
  • Genetyka – suma pytań z poniższych podkategorii:
    • Genetyka klasyczna – zadania dotyczące dziedziczenia, krzyżówek genetycznych itp.
    • Genetyka molekularna – zagadnienia dotyczące ekspresji informacji genetycznej (transkrypcja, translacja itd.), replikacja i inne procesy i zjawiska genetyczne zachodzące na poziomie cząsteczek.
    • Inne – pytania dotyczące genetyki, lecz nie pasujące do powyższych kategorii.
  • Ewolucjonizm i historia życia na ziemi
  • Wpływ człowieka na środowisko i jego ochrona
  • Ekologia
  • Metody badawcze i doświadczenia – pytania dotyczące zarówno samych technik badawczych (np. PCR), jak również dotyczące planowania i interpretacji doświadczenia.
  • Inne – pytania, które nie pasowały do żadnej z powyższych grup, również ze względu na obejmowanie kilku różnych kategorii.

Kategorie powyższe w większości pokrywają się tematycznie z działami na jakie podzielony został materiał w podręczniku do biologii wydawnictwa Operon, tak aby ułatwić skojarzenie jakiej partii materiału dotyczy dane zagadnienie. Zwracam uwagę, że na wykresach przedstawiłem nie ilość pytań, lecz ilość punktów jakie można było zdobyć za pytania z danej kategorii. Myślę, że umożliwi to lepszą ocenę istotności poszczególnych zagadnień na maturze.

Na wykresie "Typy pytań (I)" przedstawiłem procentowy rozkład liczby pytań w zależności od kategorii. Podziału dokonałem z pewnym przybliżeniem, ponieważ wiele pytań ma kilka podpunktów o różnym charakterze co utrudnia właściwą klasyfikację.

Wykres "Typy pytań (II)" został skonstruowany na podobnej zasadzie jak poprzedni, jednak wyodrębniłem tu inne klasy pytań. Za pytanie, które polegało na analizie schematu, tekstu, wykresu itd. uważałem pytanie, na które odpowiedź można było w dużej mierze udzielić na podstawie załączonych do pytania materiałów (zwykle treść pytania narzucała analizę wyżej wymienionych).

Myślę, że przedstawione wykresy nie wymagają mojego dodatkowego komentarza i analizy. Ocenę przedstawionych wyników pozostawiam Czytelnikom. Przestrzegam jednak przed wnioskowaniem, że pewnych działów można się nie uczyć. Nigdy przecież nie wiadomo co może się trafić na kolejnej maturze, a same pytania maturalne wymagają posiadania jak najszerszej wiedzy biologicznej oraz znajomości pewnych prawidłowości zachodzących w biologii, które można najpełniej poznać właśnie przy pewnym oczytaniu. Osobiście uważam, że pytania maturalne zmierzają w dużej mierze w kierunku testów na inteligencję, a najlepszym sposobem na przygotowanie się do matury jest rozwiązywanie jak największej liczby arkuszy (oczywiście nie zapominając o wcześniejszym ogarnięciu tematu z podręcznika).