Biologia - Matura Maj 2023, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 17.
Morświn (Phocoena phocoena), obok kaszalota, orki i delfinów, należy do podrzędu waleni uzębionych. Jest jedynym gatunkiem walenia stale zasiedlającym Bałtyk. Najnowsze badania genetyczne wskazują, że w Bałtyku żyje izolowana populacja tych zwierząt. Morświny regularnie są spotykane u wybrzeży Danii i Niemiec, natomiast w innych rejonach pojawiają się rzadko. Nie podpływają do łodzi i statków.
Morświny poruszają się zwykle przy powierzchni, chyba że nurkują za pokarmem. Zanurzenie trwa do 8–12 minut. Wynurzenie dla wydechu i zaczerpnięcia powietrza jest krótkie i trwa zwykle od 1 do 2 sekund. Morświny odżywiają się głównie rybami dennymi, ale w ich żołądkach są również znajdowane ryby pelagiczne: śledzie, witlinki, makrele i sardynki. Znajdowano również glony (sałatę morską) oraz skorupiaki. Morświny lokalizują swoje ofiary za pomocą echolokacji. Dzięki niej mogą również orientować się w przestrzeni pod wodą. Morświny wytwarzają serie fal ultradźwiękowych, a echo odbite od podwodnych obiektów przetwarzają na obrazy otaczającej przestrzeni.
Główne przyczyny śmiertelności morświnów to: stosowanie w rybołówstwie bałtyckim niektórych typów sieci, zakłócenia akustyczne, a w przeszłości także skucie lodem dużych powierzchni Bałtyku podczas srogich zim.
morswin.pl
17.1. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały poprawny opis sieci pokarmowej. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
Morświn odżywiający się sałatą morską, skorupiakami i rybami zajmuje
(jeden poziom troficzny / wiele poziomów troficznych).
Morświn zjadający sałatę morską jest konsumentem (I rzędu / II rzędu).
17.2. (0–2)
Wykaż, że do wzrostu śmiertelności morświnów może się przyczynić:
- skucie lodem dużych powierzchni Bałtyku –
- wzrost żeglugi motorowej na Bałtyku –
Rozwiązanie
17.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za wybór dwóch poprawnych określeń.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Morświn odżywiający się sałatą morską, skorupiakami i rybami zajmuje
(jeden poziom troficzny / wiele poziomów troficznych).
Morświn zjadający sałatę morską jest konsumentem (I rzędu / II rzędu).
17.2. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za poprawną odpowiedź, uwzględniającą
• w przypadku skucia lodem dużych powierzchni Bałtyku brak możliwości
oddychania powietrzem atmosferycznym przez morświna
ORAZ
• w przypadku wzrostu żeglugi na akwenie Bałtyku zakłócenie działania echolokacji
LUB
płoszenie zwierząt z ich naturalnych siedlisk przez zaburzenia akustyczne
LUB
mechaniczne uszkodzenie ciała.
1 pkt – za poprawne wykazanie tylko jednego ze związków.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
1. skucie lodem dużych powierzchni Bałtyku –
- Morświny, które są ssakami oddychają powietrzem atmosferycznym. Skucie lodem dużych powierzchni morza uniemożliwia im zaczerpnięcie oddechu.
2. wzrost żeglugi na akwenie Bałtyku –
- Rozwój żeglugi powoduje zaburzenia akustyczne, które zakłócają działania biosonaru morświnów.
- Wzrost turystyki motorowodnej skutkuje płoszeniem zwierząt z ich naturalnych siedlisk.
- Śruby statków motorowych mogą doprowadzić do fizycznego uszkodzenia ciała morświna.
