Zadania maturalne z biologii

1291

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 6. (1 pkt)

Układ krążenia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Uporządkuj wymienione rodzaje elementów morfotycznych krwi (krwinek) ze względu na ich liczbę we krwi zdrowego człowieka, począwszy od najliczniejszych.

trombocyty, erytrocyty, leukocyty

1. 2. 3.

1292

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 6. (2 pkt)

Nicienie Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Człowiek najczęściej zaraża się włośniem krętym – wywołującym chorobę włośnicę – poprzez zjedzenie mięsa wieprzowego zawierającego otorbione larwy. W przewodzie pokarmowym larwy wydostają się z otoczek. W jelicie cienkim dojrzewają i są zdolne do rozrodu płciowego. Po kopulacji samice rodzą około 1500 larw. Larwy te przedostają się do naczyń krwionośnych i z krwią wędrują do mięśni poprzecznie prążkowanych, głównie przepony i mięśni międzyżebrowych. Po wniknięciu do włókna mięśniowego zwijają się spiralnie i otorbiają, tworząc cystę. W takiej postaci mogą przeżyć nawet kilkadziesiąt lat.

Na podstawie: J. Grzegorek, E. Jastrzębska, E. Pyłka-Gutowska, Zoologia. Podręcznik dla LO, Warszawa 1997.

Używając argumentów zawartych w powyższym tekście, uzasadnij, że włośnica

a)	może ograniczać wydolność fizyczną organizmu.

b)	jest chorobą trudną do wyleczenia.

1293

Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 7. (2 pkt)

Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na uproszczonym schemacie przedstawiono jeden ze szlaków metabolicznych aminokwasu fenyloalaniny.

Uproszczony schemat szlaku metabolicznego

a)	Podaj nazwę choroby genetycznej spowodowanej mutacją genu kodującego enzym E₃ oraz określ, na czym polega ta choroba.

b)	Wyjaśnij, dlaczego osoby z chorobą genetyczną spowodowaną mutacją genu kodującego enzym E₃ są nadwrażliwe na promieniowanie UV.

1294

Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 7. (3 pkt)

Budowa i funkcje komórki Układ immunologiczny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

W komórce, która ulega apoptozie (zaprogramowanej śmierci) zachodzi szereg zmian biochemicznych i morfologicznych. Proces ten wymaga aktywacji wielu genów i syntezy rozlicznych białek. Komórka kurczy się, powstają ciałka apoptyczne, w których tkwią nieuszkodzone organelle komórkowe. Ciałka apoptyczne są następnie fagocytowane przez komórki żerne (makrofagi). Po komórce nie pozostaje najmniejszy ślad. Ta higieniczna śmierć komórki nie daje żadnych przykrych konsekwencji dla jej otoczenia.

Na podstawie: M. Jurgowiak, Losy komórkowych kamikadze, Wiedza i Życie, nr 5/2008.

a)	Na podstawie tekstu określ, które z podanych informacji są prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F, jeśli informacja jest fałszywa.

		P/F
1.	Apoptoza jest naturalnym procesem unicestwienia komórki.
2.	Proces apoptozy wymaga nakładu energii.
3.	Apoptoza powoduje powstanie stanu zapalnego w organizmie.

b)	Określ przynależność makrofagów do odpowiedniego rodzaju elementów morfotycznych krwi człowieka.

Makrofagi należą do

c)	Zaznacz rodzaj komórek krwi człowieka, które mają zdolność fagocytozy.

limfocyty B
granulocyty zasadochłonne (bazofile)
limfocyty T
granulocyty obojętnochłonne (neutrofile)

1295

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 7. (3 pkt)

Układ krążenia Podaj/wymień

Na rysunku przedstawiono przekrój podłużny serca człowieka w jednej z faz jego pracy.

Na podstawie rysunku wykonaj poniższe polecenia.

a)	Określ, które struktury przedstawionego serca są w skurczu (wpisz S), a które w rozkurczu (wpisz R).

Przedsionki serca Komory serca

b)	Określ, które zastawki w sercu są otwarte (wpisz O), a które – zamknięte (wpisz Z).

Zastawki przedsionkowo-komorowe
Zastawki półksiężycowate

c)	Zaznacz nazwę naczynia krwionośnego oznaczonego na rysunku literą X.

żyła główna
żyła płucna
tętnica płucna
aorta

1296

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 7. (2 pkt)

Enzymy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Poniżej przedstawiono wybrane właściwości enzymów – biokatalizatorów.

Są specyficzne względem substratu.
Tracą aktywność w wyniku denaturacji.
Przyspieszają przebieg reakcji chemicznych.
Dany enzym najlepiej funkcjonuje w określonym przedziale pH.
Przeprowadzają reakcje wielokrotnie, nie zużywając się podczas reakcji.

Spośród wymienionych właściwości enzymów wypisz oznaczenie literowe tej, która powoduje, że pepsyna

trawi w żołądku białka, a nie trawi tłuszczów.
nie może trawić białek w jelicie cienkim

1297

Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 8. (1 pkt)

Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W tabeli przedstawiono dane dotyczące czasu trwania faz pracy komór serca człowieka przy normalnym oraz przyspieszonym tętnie.

Tętno	Czas skurczu komór (s)	Czas rozkurczu komór
70	0,28	0,58
150	0,25	0,15

Na podstawie: A. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, Warszawa 2006.

Na podstawie danych z tabeli określ, na czym polega zmiana w pracy komór serca, gdy tętno jest przyspieszone.

1298

Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 8. (2 pkt)

Rośliny - pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Komórki organizmów roślinnych mogą być haploidalne, diploidalne lub poliploidalne.

Do wymienionych rodzajów komórek (A–B) przyporządkuj wszystkie właściwe przykłady (1–4), zapisując ich oznaczenia.

Rodzaje komórek	Przykłady
A. komórka haploidalna	1. komórka przedrośla paproci
B. komórka diploidalna	2. komórka bielma pierwotnego sosny
	3. wtórne jądro woreczka zalążkowego tulipana
	4. komórka bezlistnej łodyżki (sety) mchu płonnika

A. B.

1299

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 8. (1 pkt)

Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W leczeniu chorób serca coraz częściej przeprowadza się zabiegi wprowadzania stentów do naczyń wieńcowych. Stent to niewielka „sprężynka”, którą umieszcza się wewnątrz naczynia krwionośnego za pomocą cewnika zakończonego niewielkim balonem. W miejscu docelowym balon rozpręża się, powodując rozszerzenie zygzakowatych drucików stentu.
Na schemacie, w sposób uproszczony, przedstawiono przekrój tętnicy człowieka, u którego stwierdzono miażdżycę, oraz przekrój tego naczynia z wprowadzonym stentem.

Wyjaśnij, dlaczego wprowadzenie stentu do tętnicy wieńcowej sprawia, że ryzyko martwicy mięśnia serca się zmniejsza.

1300

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 8. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W tabeli przedstawiono dzienne zapotrzebowanie energetyczne ludzi w różnych grupach wiekowych oraz ze względu na rodzaj wykonywanej pracy. Przedstawione dane pozwalają na sformułowanie pewnych uogólnień dotyczących wpływu różnych czynników na zapotrzebowanie energetyczne ludzi.

Grupa ludzi	Zapotrzebowanie energetyczne (w kJ)
Dziewczęta 13 - 15 lat 16 - 20 lat Chłopcy 13 - 15 lat 16 - 20 lat Kobiety Praca siedząca Ciężka praca Mężczyźni Praca siedząca Ciężka praca Bardzo ciężka praca	11721 11302 13814 15488 9628 13395 10884 16744 18837

Na podstawie: E. Pyłka-Gutowska, E. Jastrzębska, Biologia cz. 1, Kielce 2002.

Na podstawie analizy tabeli zaznacz zdanie nieprawdziwe. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.

Zapotrzebowanie na energię

u kobiet nie zawsze jest mniejsze niż u mężczyzn.
u ludzi rośnie wraz z ich wiekiem niezależnie od płci.
u młodzieży jest zależne zarówno od płci, jak i od wieku.
niezależnie od płci u osób dorosłych jest tym większe im cięższa jest wykonywana praca.