Zadania maturalne z biologii

931

Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 7. (1 pkt)

Fotosynteza Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie

Przeprowadzono eksperyment, którego celem było ustalenie substratu będącego źródłem tlenu wydzielanego podczas fotosyntezy. W doświadczeniu wykorzystano ciężki izotop tlenu: ¹⁸O. Doświadczenie przeprowadzono na dwóch próbach, w których zastosowano:

w próbie 1. – wodę z izotopem tlenu
w próbie 2. – dwutlenek węgla wzbogacony izotopem tlenu.

Po przeprowadzeniu doświadczenia w obu próbach stwierdzono obecność izotopu, ale w różnych produktach fotosyntezy – co przedstawiono uproszczonymi równaniami zapisanymi poniżej.
Legenda: ciężki izotop tlenu ¹⁸O oznaczono symbolem O*.

próba 1. CO₂ + 2H₂O* → [CH₂O] + O₂*
próba 2. CO₂* + 2H₂O → [CH₂O*] + O₂

Na podstawie: Biologia, red. N.A. Campbell, Poznań 2012.

Na podstawie przedstawionego doświadczenia sformułuj wniosek, w którym określisz substrat stanowiący źródło tlenu wydzielanego podczas fotosyntezy.

932

Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 7. (4 pkt)

Metody badawcze i doświadczenia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie

Skrętnicę, która jest nitkowatym glonem zawierającym spiralnie skręcony chloroplast, umieszczono w roztworze zawierającym zdolne do aktywnego ruchu bakterie tlenowe. Wykonano trzy powtórzenia doświadczenia (A–C), które różniły się sposobem oświetlenia wybranej komórki skrętnicy:

zestaw A – komórka skrętnicy była oświetlona światłem białym punktowo w dwóch miejscach (1 i 2)
zestaw B – komórka skrętnicy była oświetlona równomiernie światłem białym
zestaw C – komórka skrętnicy była oświetlona punktowo światłem czerwonym w miejscu (3) i zielonym – w miejscu (4).

Każdy z zestawów był zabezpieczony przed dostaniem się powietrza atmosferycznego z zewnątrz. Po pewnym czasie można było zaobserwować charakterystyczne rozmieszczenie bakterii wokół komórek skrętnicy. Warunki i wyniki doświadczenia zilustrowano na poniższych rysunkach.

7.1. (0–1)

Wyjaśnij, czym jest spowodowany sposób rozmieszczenia bakterii przedstawiony na rysunku B. W odpowiedzi uwzględnij odpowiedni proces zachodzący w komórce skrętnicy.

7.2. (0–2)

Spośród podanych propozycji wybierz dwa właściwe sformułowania problemu badawczego i dwa odpowiednio sformułowane wnioski dotyczące przedstawionych doświadczeń. Wpisz numery tych propozycji w wyznaczone miejsca.

Wpływ barwy światła na zachodzenie procesu fotosyntezy w komórkach skrętnicy.
W procesie fotosyntezy komórki skrętnicy wykorzystują światło o czerwonej barwie.
W którym obszarze komórki skrętnicy zachodzi proces fotosyntezy?
Badania nad wykorzystaniem światła w procesie fotosyntezy.
W cytozolu skrętnicy nie zachodzi faza fotosyntezy zależna od światła.

Problemy badawcze:
Wnioski:

7.3. (0–1)

Oceń, czy na podstawie przedstawionych doświadczeń można stwierdzić, że bakterie wykazują fototaksję dodatnią – przemieszczają się w kierunku światła. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając odpowiedni zestaw doświadczalny.

933

Matura Czerwiec 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 7. (1 pkt)

Fotosynteza Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W komórkach roślinnych organellami, w których wytwarzane jest ATP, są chloroplasty i mitochondria. W procesach życiowych roślina wykorzystuje energię z obydwu źródeł – powstającą podczas fotosyntezy i w procesie oddychania tlenowego.

Wyjaśnij, dlaczego ATP, które jest wytwarzane w chloroplastach, nie jest wykorzystywane w wymagających nakładu energii procesach przebiegających w cytoplazmie komórki roślinnej.

934

Matura Czerwiec 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 7. (2 pkt)

Grzyby Pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień

Owadomorki są grzybami, które odbywają cały swój cykl rozwojowy w ciele owadów. Charakterystyczną cechą tych grzybów jest zdolność do wytwarzania aktywnie odrzucanych zarodników konidialnych, które są pokryte lepką wydzieliną. Kiełkująca z zarodnika, który przykleił się do oskórka owada, strzępka infekcyjna wydziela enzym trawiący chitynę i dzięki temu przedostaje się do wnętrza owada, gdzie odżywia się jego tkankami i się rozrasta. Strzępki, które przerosły ciało ofiary, wyrzucają tysiące zarodników. W niesprzyjających warunkach owadomorki, po połączeniu fragmentów strzępek (gametangiów), wykształcają przetrwalne struktury – zygospory (zarodniki przetrwalne). Rozwój owadomorków jest w pełni zsynchronizowany z pojawianiem się poszczególnych pokoleń owadów żywicieli i poszczególnych form rozwojowych owadów. Większość tych grzybów atakuje wybrane gatunki owadów, często – tylko ich wybrane formy rozwojowe.

Na podstawie: www. greenclean.pl/owadomorki

7.1. (0–1)

Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.


1.	Owadomorki rozmnażają się bezpłciowo przez zarodniki konidialne.	P	F
2.	Rozmnażanie płciowe owadomorków służy wytworzeniu ich form przetrwanych.	P	F
3.	Większość owadomorków odznacza się wysoką specyficznością względem żywiciela.	P	F

7.2. (0–1)

Odwołując się do cech owadomorków, przedstaw ich możliwe wykorzystanie w gospodarce człowieka.

935

Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 7. (2 pkt)

Skład organizmów Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Woda jest aktywnym związkiem nieorganicznym, którego polarne cząsteczki łączą się ze sobą za pomocą wiązań wodorowych. Cząsteczki wody mają zdolność do adhezji, czyli przylegania do innych substancji, oraz wzajemnego przyciągania się, czyli tzw. kohezji (spójności). Wiązania wodorowe ulegają zerwaniu pod wpływem energii cieplnej cząsteczek. Na schemacie przedstawiono wiązania wodorowe powstałe między cząsteczkami wody.

Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008, s. 28.

a)	Określ, w którym zdaniu – A czy B – prawidłowo opisano rolę sił kohezji w transporcie wody w roślinie. Odpowiedź uzasadnij.

Zapobiegają przerwaniu się słupa wody w naczyniach i cewkach ksylemu między korzeniem a liściem.
Zapobiegają odrywaniu się nitek wody przewodzonej w ksylemie od ścian komórkowych naczyń.

b)	Wyjaśnij związek budowy cząsteczki wody z jej wysokim ciepłem parowania.

936

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 8. (1 pkt)

Układ kostny i mięśniowy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Kości budujące szkielet człowieka są połączone ze sobą za pomocą różnych rodzajów stawów, mających różny zakres ruchów. Na przykład staw barkowy (ramienny) umożliwia ruchy kończyny górnej w wielu płaszczyznach.

Zaznacz poniżej rodzaj stawu, do którego należy staw barkowy.

eliptyczny
kulisty
zawiasowy
siodełkowaty

937

Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 8. (2 pkt)

Fotosynteza Podaj/wymień

Procesy zachodzące podczas fotosyntezy polegają na przekształcaniu energii świetlnej w energię chemiczną zgromadzoną w związkach organicznych.

a)	Uporządkuj wymienione procesy (A–E) zachodzące podczas fotosyntezy, zgodnie z kolejnością ich zachodzenia. Zapisz ich oznaczenia literowe we właściwej sekwencji.

synteza trioz
absorbcja światła przez chlorofil
synteza heksoz
synteza ATP i NADPH₂
wzbudzanie elektronów chlorofilu

b)	Podaj czynnik środowiskowy, który ogranicza występowanie organizmów fotosyntetyzujących w morzach i oceanach na głębokości poniżej 100 m.

938

Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 8. (2 pkt)

Nasienne Tkanki roślinne Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na rysunku przedstawiono jemiołę Viscum album. Jemioła jest półpasożytem o skórzastych, zimozielonych liściach, występującym głównie na drzewach liściastych. Wytwarza białe, lepkie jagody, zjadane przez ptaki i przenoszone z drzewa na drzewo. Nasiona przyklejają się do gałęzi. Z nasion kiełkują siewki. Wytwarzają one charakterystyczne organy – ssawki wrastające poprzez korę żywiciela aż do tkanki, z której czerpią wodę i sole mineralne.

8.1. (0–1)

Uzasadnij, że jemioła jest półpasożytem. W odpowiedzi uwzględnij dwie przedstawione w zadaniu cechy jej budowy.

8.2. (0–1)

Podaj nazwę tkanki przewodzącej żywiciela oraz nazwę komórek tej tkanki, z których jemioła czerpie niezbędne substancje.

Nazwa tkanki przewodzącej:
Nazwa komórek:

939

Matura Czerwiec 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 8. (1 pkt)

Budowa i funkcje komórki Podaj/wymień

Cytoplazma komórek eukariotycznych ma zdolność przemieszczania się wewnątrz komórek. Ruchy cytoplazmy są szczególnie dobrze widoczne w komórkach roślinnych – podczas obserwacji mikroskopowej tych komórek widoczne są przemieszczające się chloroplasty. Wyróżniamy następujące typy ruchów cytoplazmy: cyrkulacyjny, pulsacyjny i rotacyjny.

Podaj przykład funkcji, jaką pełnią w komórkach roślinnych ruchy cytoplazmy.

940

Matura Czerwiec 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 8. (2 pkt)

Mięczaki Stawonogi Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na wykresach przedstawiono krzywe dysocjacji hemocyjaniny (w hemolimfie) i mioglobiny (w mięśniach tarki) mięczaka Cryptochiton.