Na podział komórki składają się dwa etapy: podział jądra, czyli kariokineza, i podział
cytoplazmy – cytokineza. Istnieją trzy typy podziału jądra komórkowego: amitoza, mitoza
i mejoza. Na rysunku przedstawiono jedną z faz kariokinezy zachodzącą w komórce, która ma
cztery chromosomy.
a)
Zaznacz poniżej (A–D) nazwę fazy kariokinezy, którą przedstawiono na rysunku.
metafaza I mejozy
metafaza mitozy
anafaza I mejozy
anafaza mitozy
b)
Określ liczbę chromosomów, jaką będą miały komórki potomne po zakończonym podziale, którego fazę przedstawiono na rysunku.
Na schemacie przedstawiono zarówno cykl komórkowy, w którym wyróżnia się podział jądra
komórkowego – mitozę (M) wraz z towarzyszącą mu cytokinezą, jak i czas między
podziałami komórki – interfazę, na którą składają się fazy: G1, S, G2. Po zakończeniu
podziału większość komórek organizmu człowieka wchodzi w fazę G0. Komórki takie nie
ulegają dalszym podziałom, a po różnicowaniu pełnią określone funkcje w tkankach
i narządach. Jednak niewielki, stały odsetek komórek znajdujących się w fazie G0 zachowuje
zdolność do podziału.
a)
Określ, jakie znaczenie dla narządów organizmu człowieka ma fakt, że komórki fazy G0 mogą wrócić do cyklu komórkowego.
b)
Podaj, w której fazie cyklu komórkowego zachodzi replikacja DNA.
Grzyby pleśniowe bardzo często tworzą naloty pleśni na wilgotnych produktach spożywczych
pozostawionych w temp. ok. 20°C.
Aby wykazać wpływ niskiej temperatury na rozwój grzybów pleśniowych, do doświadczenia
przygotowano: kromkę spleśniałego chleba, kilka kromek świeżego (wilgotnego) chleba oraz
plastikowe torebki. Do trzech szczelnie zamykanych torebek włożono po kromce świeżego
chleba oraz po kawałku chleba spleśniałego i zamknięto je na kilka dni w lodówce,
w temp. 4°C.
5.1. (0–1)
Zaplanuj i opisz prób kontrolną do powyższego doświadczenia.
Próba kontrolna:
5.2. (0–1)
Na podstawie tekstu, wymień dwa czynniki środowiska, inne niż podłoże organiczne, które warunkują rozwój pleśni. Podkreśl ten, który powinien pozostać niezmieniony w obu prawidłowo przygotowanych próbach: badawczej i kontrolnej.
5.3. (0–1)
Zaproponuj hipotezę badawczą, którą można było zweryfikować dzięki przeprowadzonemu doświadczeniu.
5.4. (0–1)
Podaj nazwę struktury grzyba pleśniowego, innej niż strzępki, z której (np. na chlebie) może rozwinąć się pleśń.
Epikotyl to odcinek łodygi siewki znajdujący się między liścieniami a pierwszymi liśćmi.
Na rysunku przedstawiono doświadczenie, do którego wykorzystano epikotyle siewek grochu.
Z siewek wycięto fragmenty epikotyli długości 5 mm i umieszczono je po pięć w czterech
szalkach z roztworami auksyny – kwasu indolilo-3-octowego (IAA) o różnych stężeniach –
oraz w jednej szalce: z wodą bez dodatku auksyny. Po 12 godzinach zmierzono długość
wszystkich fragmentów epikotyli. Eksperyment przeprowadzono w trzech powtórzeniach,
uzyskano bardzo podobne wyniki. Średnie wartości wyników doświadczenia przedstawiono
na wykresie.
6.1. (0–1)
Sformułuj problem badawczy przedstawionego doświadczenia.
6.2. (0–1)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące wyników doświadczenia są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1.
IAA pobudza wzrost wydłużeniowy epikotyli siewek grochu.
P
F
2.
Największy przyrost długości epikotyli siewek grochu nastąpił pod wpływem działania roztworu IAA o stężeniu 1 mM.
P
F
3.
Wpływ IAA na wzrost wydłużeniowy epikotyli jest tym większy, im większe jest jego stężenie.
P
F
6.3. (0–1)
Podaj przyczynę wydłużenia się fragmentów epikotyli w próbie kontrolnej.
Gruczoły żołądkowe zawierają trzy typy komórek: komórki śluzowe – wytwarzające śluz,
komórki główne – produkujące, w formie nieaktywnej, enzym trawiący białka, a także
komórki okładzinowe – wydzielające jony wodorowe, co obniża pH treści żołądkowej
i aktywuje enzym trawiący białka.
Podaj inną funkcję niskiego pH treści żołądkowej niż aktywacja enzymu trawiącego białka.
Na schemacie przedstawiono cykl rozwojowy jednego z gatunków paproci.
a)
W odpowiedni prostokąt na schemacie wpisz literę „R” oznaczającą moment zachodzenia mejozy.
b)
Wymień nazwy organów płciowych oznaczonych na schemacie cyframi 1 i 2.
c)
Podaj, w jaki sposób u paproci są przekazywane gamety męskie podczas rozmnażania płciowego: uwzględnij budowę plemników i środowisko, w którym ten proces zachodzi.
W niektórych stałych tkankach roślinnych występują martwe komórki pozbawione
protoplastu. Na rysunkach A i B przedstawiono przekroje i modele (komórki ciemniejsze)
przestrzenne komórek tworzących jedną z tkanek wzmacniających.
a)
Podaj nazwę rodzaju tkanki wzmacniającej, która może być zbudowana z komórek przedstawionych na rysunku A lub B.
b)
Wykaż związek widocznej na rysunkach wspólnej cechy budowy przedstawionych komórek z funkcją pełnioną przez tę tkankę.
Na schemacie A przedstawiono zestaw doświadczalny, który przygotowano do doświadczenia
badającego wpływ stężenia auksyny na wzrost pędu. Do szalek zawierających wodne
roztwory auksyny o różnych stężeniach włożono jednakowej długości wycinki z łodyg siewek
grochu. Wszystkie szalki umieszczono w tych samych warunkach temperatury i oświetlenia.
Na wykresie B natomiast przedstawiono reakcje organów rośliny na różne stężenia auksyny
w roztworze (w odniesieniu do próby kontrolnej), dzięki którym to reakcjom można przewidzieć
wyniki tego doświadczenia.
a)
Zaplanuj i opisz próbę kontrolną do przedstawionego doświadczenia.
b)
Korzystając z wykresu, podaj, w którym z trzech roztworów auksyny, użytych w doświadczeniu, wystąpi największy przyrost długości łodygi siewki grochu.
c)
Na podstawie wykresu sformułuj wniosek dotyczący wpływu stężenia auksyny na wzrost łodygi.
Rozwój żab najczęściej odbywa się w wodzie, gdzie składany jest skrzek, z którego rozwijają
się kijanki. Początkowo odżywiają się one glonami i szczątkami roślinnymi, ale z biegiem
czasu stają się mięsożercami. Kijanki stanowi pokarm dla wielu drapieżników. Czynnikiem
bezpośrednio decydującym o rozpoczęciu metamorfozy kijanek są hormony tarczycy
indukujące zmiany metamorficzne w ich tkankach. Dorosłe osobniki wiodące wodno-lądowy
tryb życia odżywiaj się ślimakami i owadami, same są natomiast pokarmem dla drapieżnych
ptaków i ssaków.
Na schemacie przedstawiono kolejne etapy rozwoju żaby trawnej.
10.1. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało ono prawdziwe informacje dotyczące żaby trawnej – podkreśl właściwe określenia w nawiasach.
Z jaj, po zapłodnieniu (zewnętrznym / wewnętrznym) rozwijaj się kijanki, które przechodzą rozwój (prosty / z przeobrażeniem), aby ostatecznie stać się postacią dorosłą.
10.2. (0–1)
Podaj dwie cechy budowy kijanki, które są przystosowaniem do życia w środowisku wodnym.
10.3. (0–2)
Korzystając z tekstu, zapisz dwa różne łańcuchy pokarmowe, w których dorosła żaba lub jej stadium rozwojowe jest jednym z ogniw jako:
konsument I-rzędu.
konsument II-rzędu.
10.4. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego brak jodu w pożywieniu kijanek może w istotny sposób wpłynąć na ich metamorfozę w dorosłe żaby.
